سنگی که با برشهای دقیق و گرد، درخششی خیرهکننده پیدا میکند برلیان نام دارد. در واقع برلیان نوعی برش روی سنگ الماس است که با ایجاد سطحهای مخروطی، نور را چندینبرابر بازتاب میدهد و جلوهای درخشانتر از الماس خام ایجاد میکند. هر برش برلیان بخشی از وزن سنگ را کاهش میدهد، اما در عوض درخشش آن را به اوج میرساند. این برشها معمولاً به شکل هشتضلعی انجام میشوند و از نظر ظرافت و زیبایی با سایر برشها تفاوت زیادی دارند.
در این راهنما از بلاگ زرسام، به بررسی تفاوت برلیان و نگین اتمی میپردازیم و یاد میگیریم چطور در هنگام خرید زیورآلات، سنگ اصل را از مصنوعی تشخیص دهیم.
برلیان چیست و چطور ساخته میشود؟
برلیان در واقع نام نوعی برش روی سنگ الماس است؛ نه یک سنگ جداگانه. زمانی که جواهرساز با دقت و ظرافت خاصی روی الماس برشهای گرد و منظم ایجاد میکند، نور درون سنگ چند برابر بازتاب پیدا کرده و درخششی خیرهکننده ایجاد میکند که آن را از سایر سنگهای قیمتی متمایز میسازد. این برشها معمولاً به شکل مخروطی و هشتضلعی هستند و اجرای دقیق آنها نیاز به مهارت بالا دارد، زیرا در حین برش، بخشی از وزن الماس کاهش مییابد اما در عوض زیبایی و شفافیت آن افزایش پیدا میکند.
به همین دلیل، در دنیای جواهرات، برلیان را نماد درخشندگی و ظرافت بینقص میدانند. اگرچه بسیاری از مردم تصور میکنند برلیان سنگی متفاوت از الماس است، اما واقعیت این است که برلیان همان الماس تراشخورده است.
الماس منشأ برلیان
الماس، شکل جامد عنصر کربن است. اتمهای کربن در فشار و دمای بسیار بالا بهصورت بلوری مکعبی در کنار هم قرار گرفته و ساختار بینظیری به وجود میآورند. همین آرایش فشرده باعث میشود الماس از نظر سختی، مقاومت و شفافیت نوری در صدر تمام مواد طبیعی قرار گیرد.
الماس به دلیل رسانایی حرارتی بسیار بالا و مقاومت در برابر خراش، نهتنها در جواهرسازی بلکه در صنایع برش، حفاری و ابزارهای دقیق هم کاربرد دارد. الماس همان سنگ اولیهای است که بعد از تراشیدن، به برلیان تبدیل میشود و ضریب شکست نور بسیار بالایی دارد؛ یعنی نوری که وارد آن میشود، با شدت و درخشش خیرهکنندهای بازتاب پیدا میکند.
رنگ و خلوص الماسها
الماسهای طبیعی در رنگهای مختلفی از بیرنگ و شفاف تا زرد، آبی، سبز، قهوهای یا حتی سیاه یافت میشوند. تفاوت رنگی معمولاً به دلیل وجود عناصر دیگری مانند بور یا نیتروژن در ساختار سنگ است. الماسهای بیرنگ یا آبی روشن ارزش بالاتری دارند، چون نادرتر و خالصتر هستند.
در مقابل، الماسهای مصنوعی که در آزمایشگاه تولید میشوند، ممکن است در اثر گرما یا تابش نور شدید، تغییر رنگ دهند. به همین دلیل، یکی از روشهای تشخیص سنگ اصل از مصنوعی، بررسی ثبات رنگ در برابر حرارت و نور است.
تفاوت الماس و برلیان
در ظاهر ممکن است الماس و برلیان یکی به نظر برسند، اما تفاوت اصلی آنها در نوع تراش و شکل ظاهری است. الماس در حالت خام سطحی ناصاف و مات دارد، در حالی که برلیان با برشهای دقیق و زاویهدارش، نوری چشمگیر را بازمیتاباند.
به زبان ساده، هر برلیان یک الماس است، اما هر الماس الزاماً برلیان نیست. همین تفاوت در نوع برش باعث شده است تا برلیان از نظر درخشندگی، محبوبترین نوع الماس در ساخت زیورآلات لوکس بهویژه انگشترهای برلیان و گردنبندهای زنانه باشد.
برلیان چگونه در طبیعت شکل میگیرد؟
بیشتر الماسهای طبیعی که در نهایت تبدیل به برلیان میشوند، بین ۱ تا ۳.۵ میلیارد سال قدمت دارند. این سنگها در اعماق ۱۵۰ تا ۲۵۰ کیلومتری زمین و تحت فشار و دمای بسیار بالا شکل گرفتهاند. گاهی در اثر فعالیتهای آتشفشانی، این کریستالهای نایاب به سطح زمین رسیده و در سنگهای آذرین خاصی به نام کیمبرلیت یا لامپرویت یافت میشوند.
همین قدمت و دشواری در استخراج، یکی از دلایل اصلی ارزش بالای برلیان نسبت به سنگهای مصنوعی است.
ویژگیهای برلیان اصل
یکی از دلایل تمایز برلیان، ویژگیهای فیزیکی استثنایی آن است.
- سختی: بر اساس مقیاس موس (Mohs) سختی برلیان ۱۰ است؛ یعنی در صدر تمام مواد طبیعی قرار دارد.
- رسانایی حرارتی: حرارت را سریع منتقل میکند، به همین دلیل در دستگاههای تشخیص الماس از همین ویژگی استفاده میشود.
- درخشش و ضریب شکست نور: سطحهای چندضلعی برشخورده باعث انعکاس چندباره نور شده و برق خاصی به آن میدهد.
- مقاومت شیمیایی: در برابر مواد اسیدی یا خورنده واکنش نشان نمیدهد.
این ویژگیها باعث شده برلیان در عین ظرافت، از دوام بالایی برخوردار باشد و برای استفاده روزمره در زیورآلات با ورق طلا یا جواهرات ارزشمند، انتخابی عالی محسوب شود.
رنگهای مختلف برلیان
در بازار جواهرات، برلیانهای بیرنگ یا شفاف بیشترین محبوبیت را دارند، اما رنگهای خاصتر مانند آبی روشن، صورتی و زرد نیز طرفداران خاص خود را دارند. رنگ هر برلیان در اصل از رنگ الماس مادر تأثیر میگیرد. برای مثال، الماسهایی که در ساختارشان نیتروژن وجود دارد، تهرنگ زرد پیدا میکنند.
از میان انواع مختلف، برلیانهای بیرنگ و آبی بسیار نادرند و معمولاً در طراحیهای خاص و لوکس برندهایی مثل زرسام برای محصولات ممتاز به کار میروند.
دلیل درخشندگی و سختی استثنایی برلیان
راز درخشش برلیان در نحوه شکست نور است. نوری که وارد برلیان میشود، از میان دهها سطح تراشخورده عبور کرده و چندین بار بازتاب پیدا میکند. نتیجه؟ سنگی با درخششی زنده و خیرهکننده.
از طرف دیگر، سختی ۱۰ در مقیاس موس نشان میدهد که برلیان عملاً غیرقابلخراش است. همین ویژگی باعث شده در کنار زیبایی، دوام بالایی نیز داشته باشد.
نگین اتمی چیست و چه تفاوتی با برلیان دارد؟
نگین اتمی که در بازار گاهی با نام برلیان مصنوعی شناخته میشود، در واقع نوعی سنگ ساختهشده در آزمایشگاه است که با فناوری پیشرفته و تحت دما و فشار بسیار بالا از عنصر کربن بهدست میآید. این فرایند تقلیدی از همان شرایطی است که در اعماق زمین باعث تشکیل الماس طبیعی میشود. نتیجهی این فرآیند، سنگی شفاف و درخشان است که از نظر ظاهری شباهت زیادی با برلیان دارد و گاهی تشخیص آن برای افراد عادی تقریباً غیرممکن است.
شباهت ساختاری نگین اتمی و برلیان به قدری زیاد است که از نظر سختی، درخشندگی، رسانایی حرارتی و مقاومت، تفاوت محسوسی دیده نمیشود. تنها تفاوت اصلی در «منشأ تشکیل» آنهاست؛ برلیان از دل طبیعت و از الماس طبیعی تراش میخورد، درحالیکه نگین اتمی محصول مهندسی و فناوری است.
چگونه نگین اتمی ساخته میشود؟
برای تولید نگین اتمی، معمولاً از دو روش اصلی استفاده میشود:
- روش HPHT (فشار و دمای بالا): در این روش گرافیت یا کربن خالص در محیطی شبیه به شرایط درون زمین قرار میگیرد تا به کریستال الماس تبدیل شود.
- روش CVD (رسوب بخار شیمیایی): در این روش گازهای هیدروکربنی در دمای بسیار زیاد تجزیه شده و لایهبهلایه بر سطحی شفاف رسوب میکنند تا بهتدریج نگین اتمی شکل بگیرد.
نتیجه هر دو روش، سنگیست که از نظر ساختار شیمیایی و ظاهری تقریباً مشابه الماس طبیعی است. با این تفاوت که در نگین اتمی، ناخالصیهای طبیعی و رگههای غیرقابل پیشبینی وجود ندارد؛ به همین دلیل درخشش آن گاهی حتی یکنواختتر از برلیان است.
کاربردهای نگین اتمی
جالب است بدانید که نگین اتمی تنها برای جواهرات استفاده نمیشود. به دلیل سختی و مقاومت بالا، از آن در صنایع مختلف مانند ابزارهای برش، دریلهای استخراج، ماشینابزار، قالبهای سیمکشی و تجهیزات نوری نیز استفاده میشود. این نگینها میتوانند به شکل لایهای روی سطوح فلزی قرار بگیرند تا مقاومت و دوام آنها افزایش یابد.
اما در دنیای زیورآلات، نگین اتمی بهعنوان جایگزینی اقتصادی و زیبا برای الماس طبیعی شناخته میشود. بسیاری از طراحان، برای ساخت زیورآلات با ورق طلا از این نوع نگینها استفاده میکنند تا درخشش و جلوهای مشابه برلیان طبیعی ایجاد کنند، در حالیکه قیمت تمامشدهی آن بسیار کمتر است.
تفاوت برلیان و نگین اتمی
اگر بخواهیم ساده بگوییم، تفاوت اصلی در «منشأ» و «ارزش» است:
- برلیان از دل زمین و از الماس طبیعی ساخته میشود.
- نگین اتمی در محیطهای کنترلشدهی آزمایشگاهی تولید میشود.
از نظر ظاهری هر دو درخشندگی بالا دارند، اما درخشش برلیان طبیعی گرمتر و طبیعیتر است، در حالیکه نگین اتمی نوری سردتر و مصنوعیتر دارد. از نظر قیمت نیز فاصله زیادی وجود دارد؛ برلیان طبیعی به دلیل کمیاب بودن و هزینهی بالای استخراج، بسیار گرانتر از نگین اتمی است.
روشهای تشخیص برلیان اصل از نگین اتمی
- تست شیشه: برلیان اصل میتواند روی شیشه خط بیندازد، اما نگین اتمی این خاصیت را ندارد.
- تست آب: برلیان طبیعی در آب فرو میرود ولی سنگهای مصنوعی معمولاً روی سطح آب میمانند.
- تست بخار دهان: اگر روی برلیان واقعی ها کنید، بخار بهسرعت از بین میرود؛ اما در سنگ مصنوعی، بخار چند ثانیه باقی میماند.
- بررسی با ذرهبین جواهر: نگین اتمی معمولاً سطحی کاملاً بینقص دارد، در حالیکه در برلیان طبیعی ممکن است رگههای ریز و طبیعی دیده شود.
برای اطمینان صددرصدی، بهترین روش خرید از فروشگاههای معتبر و سنگهای دارای شناسنامه گوهرشناسی است.
ارزش و قیمت نگین اتمی در مقایسه با برلیان
برلیان طبیعی به دلیل منشأ زمینی و کمیابی، ارزش بسیار بالاتری دارد. قیمت هر قیراط از برلیان اصل میتواند چندین برابر نگین اتمی باشد. در مقابل، نگین اتمی گزینهای اقتصادی و قابلدسترس برای کسانی است که درخشش و جلوهی برلیان را میخواهند اما بودجهی محدودی دارند.
جمع بندی
اکنون میدانیم که نگین اتمی و برلیان از نظر ظاهر شباهت زیادی دارند، اما تفاوت واقعی در منشأ و ارزش آنهاست. برلیان نماد اصالت و کمیابی است، در حالیکه نگین اتمی نمایانگر دقت و فناوری مدرن است.
در مجموعهی زرسام، تمامی زیورآلات با استفاده از سنگهای اصل، ورق طلای باکیفیت و طراحی دستساز ساخته میشوند تا زیبایی و اصالت در کنار هم قرار بگیرند.
برای مشاهدهی جدیدترین مدلها و خرید زیورآلات با ورق طلا میتوانید از گالری زرسام بازدید کنید و تفاوت واقعی درخشش را از نزدیک ببینید.
بله، نگین اتمی در واقع همان برلیان مصنوعی است که در شرایط آزمایشگاهی و با استفاده از فناوری فشار و دمای بالا ساخته میشود. از نظر ساختار، شباهت زیادی به برلیان طبیعی دارد اما منشأ طبیعی ندارد.
برلیان طبیعی میتواند روی شیشه خط بیندازد، در آب فرو میرود و بخار دهان را سریع از بین میبرد. در حالیکه نگین اتمی معمولاً این ویژگیها را ندارد. بهترین روش، خرید سنگهای دارای شناسنامه گوهرشناسی از فروشگاههای معتبر است.
بله، اگر به دنبال ظاهری درخشان با قیمت مناسبتر هستید، نگین اتمی انتخاب هوشمندانهای است. در بسیاری از زیورآلات با ورق طلا از نگین اتمی برای درخشش بیشتر و کاهش هزینه استفاده میشود.
از نظر اصالت و ارزش، برلیان طبیعی جایگاه بالاتری دارد. اما از نظر زیبایی، دوام و مقرونبهصرفه بودن، نگین اتمی هم انتخابی عالی برای استفاده روزمره در زیورآلات است.